mèt Vasteloâvendj verangertj Tungelder in ut Bòkkeriek. Met eine groeëtse oopening op de elfdje van'e elfdje oopene vasteloâvendjvereiniging "De Bokkeriejers" joarliks ut Vasteloâvendjsezoen.
Mèr Tungelder kentj auch ein legende. Tösse 1730 en 1795 opereerdje in Limburg versjillende rouvers-bendes, de Bòkkeriejers. De bendes vlooge door de locht om van'e ein plaats noa de anger te koome.
'n bekendj lid waas Jan van de Wal. Hè waas de bendeleijer van Maaseik en Neeroetere, mèr mos vluchtte. He koos veur 'n herberg in Tungelder en de minse neumdje hum "De Zwarte Kapteijn.
Gesjiedenis 1
Voordat de carnavalsvereniging de
Bokkeriejers werd opgericht is er een tijd geweest dat er niet veel carnaval
gevierd werd in ons dorp. Dit was vooral het geval in de eerste jaren na de
Tweede Wereldoorlog. Deze carnavalsloze periode heeft geduurd tot 1956, toen
een aantal mensen in ons dorp toch vonden dat er carnaval gevierd moest
worden. Diverse personen zijn toen gestart met een carnavalsvereniging, die
ze betaalde uit eigen kosten. Hier werkten o.a. aan mee: Bakker, Moors,
Geuyen, Seevens, Kessels, Bogie en Veuskens. Er werd een witte bok getimmert
in de splinternieuwe werkplaats van Veuskens en carnavalsmutsen aangeschaft
(afkomstig van Maastricht). Én ze hadden al meer dan 200 kaartjes verkocht
voor de dansavond in de Piuszaal.
Gelukkig bestaat de bokkekop van de scepter van de prins nog en die is ook
gefotografeerd.
De bokkekop van de scepter van de prins (1947)
Oude carnavalsmuts van Veuskens, gebruikt in dezelfde tijd
als de bokkekop
Gesjiedenis 2
Tösse 1730 en 1795 opereerdje in beide Limburgse – toendertiéd “De Landen
van Overmaeze “ geneumdj – versjillende rouvers-bendes. In dè tiêd woorte ze
plundjeraars, nachtdeeve of kneevelaars geneumdj. Biej nacht en òntie
euverveele dees bendes kerke, kloeësters en boorehoeves. Un bende bestòng
oet 40 tot soms waal 100 leeje. De meiste leeje woore allemoal hieël errem
errebeijers of booreminse, mer auch minse van stiel zoeëas kleijermaekers,
sjoönmaekers, kappers, vilders en herbergiers. Ze stonge ònger leijershap
van eine Kapteijn.
Deeze Kapteijn deej auch alle veurbereijinge. Om lid te waere van dees
plunderbendes most de “goddelooze eed’ aafgelagtj waere: “Ich zwèèr God aaf
en de duivel aan”. De noeweling most dan un kruûsbieëldj of un Mariabieëldj
vertrappe en met eige blood woort d’r as volwaardig lid ingesjreeve.
Euvervalle vònje altiëd
plaats biej boôre of kerreke en instèllinge diej riek woore en dus good get
koste misse. Un bendelid mocht auch noeëts veur zien eige plundere en stèèle.
De buit mòst altiëd gedeiltj waere ònger de bendeleeje en de erremste minse
diej ut haârd vandoon haaje. Laater woore d’r auch leeje biêj, diej ut neet
zoeë nauw noome en veur eige gewin plunderdje. As d’r bendeleeje woorte
opgepaktj door de Drossaards (soort Plies van toen), woorte ze gefoltertj òm
ze tot spraeke te dwinge.
De tortuur of pienbànk bestòng oet: doemsjroéve, tortuursteufke (martelwerktuûg
in’e vorm van unne stool met sjerrepe pin, de Spaanse Steevel (steevele met
pinne aan’e ziekantje diej noa binne gehaudj woorte), de Wipgalg (ophange
aan’e henj op’e rògk, met nog ekstraa gewichte) en ut rekke (op un toâfel
vastmaake en dan oetrein trèkke). Eine echte Bòkkeriejer, die aan zien
aafgelagdje eed volduit, zal noeëts bekinne en woort dan auch meistàl tot de
doeëd gemarteldj of opgehange aan’e galg.
Legende van'e
Bòkkeriejers
De bendes pleegdje euvervalle door hieël Belsj en Nederlands Limburg. Ut
gebeurdje gereegeldj, det d’r in eine nacht op versjillendje plaatse
euvervalle gepleegtj woorte, diej op groëte aafstàndj van dein-danger
aaflooge. Wiej waas det toch meugelek, det diej men zoeë snel van’e ein noa
de angere plaats koste koome? In de tiëd dachte de minse dan auch, det de
bendes op buk (ut bieëst van’e duüvel) door de locht vlooge van’e ein plaats
noa de anger. Vandoa ès de naam “De Bòkkeriejers” ontstange. Ein anger
verkloaring veur de naam is, det biej de eedaaflègging eine Zilvere Bòk op’e
toâfel stòng.
De Bòkkeriejers en
Tungelder
Roôndj 1750 waas in Bree un bekindje bende. Dees stòng ònger leijing van Kaptein Nolke van Gelaen (Nolke van de Wal). Deeze waäs as 17 joarige al eine echte Bòkkeriejer biej “de bende van Gelaen ònger leijing van zièn vaader. Toen de bende verroâje woort ès t’r gevluchtj noa Ophoove. Zien broor Naard is opgepaktj en 2 waeke laater opgehange. Wat laater ging Nol noa Bree, woeë d’r introuwdje biej herberg “De Kouter”. Hiêj ontstòng de beruchste en meist gevreesdje bende oet Belsj-Limburg ònger zien leidersjap.
D’n ieërste euverval waas op un rieke weduwe van’e brouwer en dees streèk leeverdje 50000 goudstökke op. Binne 3 joar gruudje de bende oet tot 40 leeje woeë ònger auch Nolke’s vrouw Barbertje en nog 3 anger vrollie. Deez Vrollie woore zeeker neet de minste in’e groep. Noa etteleke joare van rauve en plundjere woorte Nolke en nog 5 van zien kopstökke opgepaktj noa eine mislôkdje euverval. De euverige bendeleeje beraamdje zellefs eine inbraak in’e gevangenis, woeë de 6 kopstökke opgesloote zoote, om ze vrièj de kriêge. Ofzjoeën alles perfekt waas geregeldj mislôkdje dit en woorte d’r nog 12 Bòkkeriejers opgepaktj.
De bende zaat noë ongevieër hieëlemoal in’e kélder van’ e gevangenis. Drossaard Jan Mathijs Clercx woeêj –koste waat kostj- de bende oetroeje en probeerdje ònger tortuur bekintjenis aaf te dwinge. Dit lökdje biej ein lid, mer de rest heel zich aan’e “eedbelofte” diej ze aafgelagtj haaje. Door dees bekintjenis woorte nog 3 leeje opgepaktj en alle woorte veroordeiltj tot de galg. De verroâjer dè vriendje mèt de dochter van unne Drossaard kreeg graasie en most vluchte. Hè laefdje wieter onger unne angere naam en werrekdje op un kastieël in Kèèsing. Nolke woort noa de galg gebrachtj en kreeg nog ein kâns òm zich te bekieëre door ut kruüs te kusse, mer hè vertrapdje ut. Hè woort opgehange en zien lichaam bleef 7 daag aan’e galg hange veur raavevoor en om de minse te waarsjuuwe wat det de gevollege zeën aase as Bòkkeriejer weurst opgepaktj.
Barbertje vluchdje noa de
oppakking van Nolke met zoon Jan noa Neeroetere. Ze laefdje doa ònger de
naam Anna en Jan Teeuwen. Jan haaj gezwoore de doeëd van zien vaader te
wreeke en sloot zich aan biej de bende van Nerroetere woeë hè al drek as 18
joarige Kapteijn woort. De listige streëk van zien vaader zoote hum auch in
ut blood en zien bende pleegdje völ gewaagdje euvervalle woeëbiêj ze auch
gereegeldj mòste vluchte. Ze pleegdje zellefs oeëts 3 euvervalle op
boerderieje in eine nacht. Drossaard Clercx woort beneumtj tot Luitenant
Drossaard van ut ambt Stokkum en woeëj d’r alles aan doön òm de bende op te
ruume.
De bende van Neeroeteren ging saamewerreke met de bende van Maaseik, diej
ònger leijing van Philip Mertens stòng. Tiedes un vergaadering biej deeze
Kapteijn woort d’r eine inval gedoän en inkele woorte opgepaktj. Kapteijn
Mertens kost òntsnappe mer woort herkintj en most dus vluchte. Oeteindelek
woort d’r opgepaktj in Antjwerpe en op 21 september 1793 oopebaar
geradbraaktj en gewurgdj op’e groeëte merretj.
Jantje van de Wal kreeg ut leijersjap van beide bendes en is drossaard
Clercx steeds te slum aaf. Ze beraame unne moord op Clercx, mer diej
mislöktj. Toen woort de vriendin van Jan, Leentje, omgesjooldj tot barbier
en kriegtj van Jan de opdracht om Clercx tiedes ut sjèère de hals door te
snieje. Mer Leentje vermoordj de verkieërdje: ut waas eine boode die Leentje
kwaam oethuere. Zoeëdoondje woorte d’r völ bendeleeje opgepaktj en dooke Jan
en Leentje ònger biej un bendelid in Maaseik. Leentje woort laater toch
opgepaktj en opgehange op Siemkesheuvel aan’e randj van Maaseik. Jan, dè
belooftj haaj zich te vreeke, prbeerdje nog us de Drossaard van ut laeve te
beraüve, mer auch dit ging weer mis. Op ut nipperke kost Jan gewòndj nog de
Maas euverstéèke en vluchdje richting Nederlands Limburg.
Ieërst zocht hè òngerduikplaatse in’e buurt van Gelaen, mer oeteindelek is d’r op un geheimzinnige meneer terecht gekoome in eine herberg in os Tungelder. Doa heet d’r zich hieël stillekes gehoaje, mer omdet d’r in ut deepste geheim waarsjienlek nog mieë ooperaasies heet beraamdj, kreeg hè de biejnaam “De Zwarte Kapteijn”. Hè is noeëts gepaktj. De herberg waas gelaege in de buurt “ut Teurke” en de inmiddels verdweene herberg is sins de tiëd, in’e volksmoôndj genaamdj: “biej de Kapteijn”.
Ut bieëldj van'e legende van' e Bokkeriejers steit op ut Barbaraplein midden
in Tungelder.
Teeves kense doa auch nog eine kieër de legende leeze.
Verder nieuws:
Geheimzinnige tekens...
Verder heeft de Dorpsraad op diverse plaatsen in Stramproy
geheimzinnige tekens op de trottoirs ontdekt. Deze stonden vooral bij
roemruchte voormalige inwoners van Tungelroy, die nu wonen in Stramproy. In
het duister van de avond werden deze tekens aangebracht, door brede stoere
mannen, die met een hogedruk spuit en een sjabloon op vernoemde adressen aan
de slag gingen. Wie weet wat hier gaande is ? Zijn de Bokkerijders
wedergekeerd, om bij nacht en ontij hun slag te slaan ???
(Bericht
dorpsraad Stramproy d.d. ma 31-10-2011)
Copyright © 2013 - Alle rechten voorbehouden - Erfgoed Tungelroy